Quy định làm giàu sống còn phải nhớ khi mua cổ phiếu

Xác định rõ hình hình thức đầu tư.

Chỉ khi bạn xác định được thì bạn sẽ chọn những cổ phiếu theo dạng đầu tư đó đó, cộng với thời điểm mà bạn mua vào bán ra bạn cũng sẽ bán theo dạng đó.

(1) Đầu tư cơ bản – hay còn gọi là đầu tư theo giá trị

(2) Đầu tư theo tâm lý thị trường, tâm lý đám đông

(3) Kết hợp cả hai trường phái trên, dạng thứ ba này sẽ khó hơn.

Chỉ khi bạn xác định được thì bạn sẽ chọn những cổ phiếu theo dạng đầu tư đó đó, cộng với thời điểm mà bạn mua vào bán ra bạn cũng sẽ bán theo dạng đó.

Xác định thời điểm mua cổ phiếu

Thời điểm này sẽ được quyết định bởi:

– Tình hình kinh tế vĩ mô chung (Việt Nam cũng như thế giới), kinh tế vĩ mô ngành

– Phân tích tình hình tài chính công ty (dựa vào quá khứ, hiện tại và dự đoán trong tương lai)

– Cổ đông trong công ty (quá khứ, hiện tại và tương lai).

– Nhân sự ban giám đốc (ban điều hành) của công ty.

– Thông tin xung quanh bản thân công ty (cả tích cực và tiêu cực).

– Lịch sử giá và giao dịch cổ phiếu trong công ty.

1. Tình hình kinh tế vĩ mô, kinh tế ngành.

Tất cả những biến động về kinh tế trên thế giới nói chung, tại Việt Nam nói riêng đều sẽ ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Mức độ ảnh hưởng này khá lớn. Tuy nhiên tùy vào mỗi sự kiện và ở các thời điểm khác nhau mà mức độ sẽ khác nhau ( mức độ ở đây là biên độ tăng giảm trước và sau sự kiện, số lượng các mã cổ phiếu bị ảnh hưởng và thời gian bị ảnh hưởng kéo dài bao lâu). Do vậy dù bạn có đang sở hữu chỉ một mã cổ phiếu thì khi thị trường chung có xu hướng đi xuống hoặc bán tháo thì kể cả công ty bạn có là gì thì vẫn khó tránh khỏi ảnh hưởng chung đó.

Sự kiện vĩ mô mà để lại ấn tượng cũng như để lại nỗi đau lớn nhất là sự kiện bầu Kiên bị bắt tháng 8/2012. Nếu bạn đang nắm giữ một lượng lớn cổ phiếu ở thời điểm đó sẽ hiểu được tâm trạng và ảnh hưởng nó sâu và rộng. Ngày 20/08/2012 khi nghe được tin bầu kiên bị bắt, ngày hôm đó tất cả các cổ phiếu từ lớn đến nhỏ, từ đang làm ăn tốt lẫn làm ăn không tốt, từ đã tăng trước đây hay chưa tăng..Tất cả chúng đều được bán tháo và không có người mua, tình trạng bán tháo (giảm sàn) diễn ra luôn cả 1 tuần sau đó, làm cho chỉ số vnindex của tuần đó mất gần 12%. Sau sự kiện đó có những cổ phiếu mà đến gần đây mới lấy lại được giá ở tại thời điểm đó.

2. Phân tích tình tài chính của công ty.

Muốn dựa vào được các báo cáo tài chính chúng ta cần phải biết đọc hiểu và phân tích:

– Thứ nhất: Không phải là toàn bộ các công ty nhưng cũng chiếm phần khá khá, các công ty ở Việt Nam luôn có 2 sổ kế toán: Một dành cho nội bộ và một dành cho bên ngoài (cho cổ đông, cho các cơ quan thuế). Vì sao họ cần làm vậy? Vì ở Việt Nam có một số khoản chi mà không thể ghi nó vào danh mục cả? Cũng có một số khoản thu mà không muốn nó nằm trong danh mục nào cả?

 – Thứ hai: Vì mục đích của công ty. Ví dụ nếu công ty đang cần vốn, mà muốn mang một phần cổ phần đó đem đi bán hoặc mang đi thế chấp. Và muốn cho cổ phần đó có giá trị lớn thì cách nhanh và dễ hơn là làm cho báo cáo tài chính nó trở nên đẹp hơn ở thời điểm hiện tại. Hoặc ví dụ vì không muốn bị hủy niêm yết khi đã lỗ 2 năm rồi, đến năm thứ 3 mà bị lỗ nữa sẽ bị hủy niêm yết, nên công ty phải làm báo cáo tài chính năm thứ 3 cho “đẹp”. 

– Thứ ba: Vì mục đích cá nhân của một số cổ đông hoặc người trong ban điều hành công ty muốn buôn bán cổ phiếu. Thế thì cũng nên làm cho báo cáo nó xấu đi khi mua vào và làm nó đẹp lên khi bán ra.

Ngoài việc người trong công ty niêm yết thông đồng với công ty kiểm toán hoặc cá nhân kiểm toán viên, thì bản thân pháp luật cũng có những kẽ hở để những người lập báo cáo kiểm toán có thể lách.

Vậy có cách nào (dấu hiệu nào) để nhận biết được báo cáo này có đang xào nấu hay không. Dưới đây là một vài chiêu thức iCheck đã tìm hiểu được:

(1). “Cookie Jar Reserve”: Công ty tạo ra “Cookie Jar” (Lọ bánh qui) nhằm mục tiêu “để dành” lợi nhuận. “Cookie Jar” được tạo ra từ các khoản dự phòng, ghi nhận trước chi phí và trì hoãn ghi nhận doanh thu.

(2). “Take a Big Bath”: Công ty xoá bỏ những khoản mục “treo” trên bảng cân đối kế toán nhằm “gột rửa” báo cáo tài chính. Thường nghiệp vụ “Take a big bath” sẽ làm cho công ty lỗ lớn, nhưng có mục đích rất rõ ràng cho các kỳ tiếp theo.

(3) “Big bet on the Future”: Công ty “đánh cược vào tương lai” thông qua áp dụng các lỗ hổng trong quy định của chuẩn mực kế toán để ghi toàn bộ lợi nhuận có thể thu được trong tương lai vào năm hiện tại.

(4). “Throw out the Problem Child”: Công ty loại bỏ những phần xấu nhất trên báo cáo tài chính thông qua các giao dịch tài chính với bên thứ ba.

(5). “Change GAAP”: Công ty sử dụng thủ thuật thay đổi chính sách kế toán nhằm đạt được mục tiêu lợi nhuận mong muốn. Chính sách kế toán được “lợi dụng” nhiều nhất là chính sách ghi nhận doanh thu. Rất nhiều công ty đã thay đổi chính sách ghi nhận doanh thu để đạt được lợi nhuận mong muốn.

(6). “Sales and Lease Back”: Thủ thuật “Bán tái mua/tái thuê” là thủ thuật được Lehman Brothers áp dụng trước khi bị “lộ” và phải bảo hộ phá sản. Năm 2016, Eximbank cũng bị đưa ra công chúng là đã lợi dụng kỹ thuật này.

(7). “Use of SPEs”: Công ty sử dụng các “đơn vị có mục đích đặc biệt – SPEs” nhằm tạo doanh thu ảo, giấu nợ. TTF là trường hợp điển hình nhất sử dụng thủ thuật này.

(8). “Above the Line, Below the Line”: Thủ thuật phổ biến trên thế giới. Trên thị trường Việt Nam, cổ phiếu được giới đầu tư gọi là “con tàu ma” đã áp dụng thủ thuật này, nhằm đánh lạc hướng nhà đầu tư về lợi nhuận.

(9). “Cherry Picking”: Một thủ thuật thông dụng, khi các công ty “chọn lọc” khéo léo hàng bán, chứng khoán đầu tư nhằm tăng lợi nhuận bán hàng.

(10). “Holding gain”: Hàng tồn kho tăng liên tục qua các năm là dấu hiệu thủ thuật “holding gain” đã được sử dụng để “cook” lợi nhuận.

 Ngoài ra còn rất nhiều thủ thuật khác như Cross Trade (TTF), Shrink the Ship, Early Retirement of Debts,… đã và đang được lợi dụng trên thị trường.

Trong tất cả những chiêu thức trên thì chúng ta thấy có một điểm chung. Là người ta chỉ làm đẹp/hoặc xấu được trong 1 kỳ hoặc 1 năm, chứ không thể xào nấu được lâu dài. Nên cách nhận biết dễ nhất là chúng ta có thể đem so sánh phân tích với cùng kỳ và so sánh với các quý trước đó, nếu có những mục/khoản có sự tăng/giảm đột biến thì chúng ta cần phải đặt câu hỏi?.

3. Dựa vào cổ đông lớn của công ty.

 – Cổ động lớn trong công ty là những quỹ hay tập đoàn tài chính, họ lại chuyên đi lướt sóng. Thời điểm mà bạn mua vào cổ phiếu đó nên thận trọng và xem xét kỹ lưỡng. Nó luôn có 2 mặt, có thể trong tương lai họ sẽ “đánh” nó lên hoặc dìm nó xuống, hoặc ngay tại thời điểm mình mua vào họ cũng đang đánh lên hoặc xuống.

– Cổ phiếu của công ty mà cổ đông lớn (là những quỹ hay tập đoàn có tài chính mạnh) họ đầu tư và đầu tư theo kiểu giá trị. Thông thường những cổ phiếu này có tính ổn định hơn, tiềm năng tăng trưởng của công ty cũng sẽ tốt hơn…nhưng ngược lại sẽ có những đánh đổi đó là khi họ đã đầu tư thì thường giá cổ phiếu đã được định khá cao, sự biến động (tăng/giảm) về giá trong ngắn hạn sẽ không nhiều.

– Khi cổ đông lớn là những công ty được thành lập bởi cá nhân những người trong hội đồng quản trị hay ban giám đốc, hay bởi những công ty con mà có sở hữu chéo. Hay việc các công ty mẹ và công ty con có buôn bán (thương mại) lẫn cho nhau. Cổ phiếu của những công ty này nếu muốn được xào nấu thì sẽ rất khó lường.

4. Dựa vào ban điều hành (ban giám đốc) của công ty.

Cũng giống như cổ đông lớn của công ty. Nếu người trong ban điều hành của công ty đó thế nào thì công ty đó sẽ thế đó. Vấn đề ở đây là làm thế nào để biết được ban điều hành đó có tốt hay không? Có tâm hay không?

Sẽ khó có công thức chung để trả lời cho câu hỏi này. Nhưng bạn thử đặt câu hỏi tương tự với chính công ty mà bạn đang làm xem, ban điều hành công ty mình có TỐT (có tâm, có tầm, có tài) không, mình đang dựa vào yếu tố (tiêu chí) nào để đánh giá chính công ty của mình? Hoặc đặt câu hỏi đó với người hàng xóm nhà bạn? Từ những tiêu chí mà bạn mang ra đánh giá đó, bạn hãy thử dùng nó để đánh giá ban điều hành của công ty mà bạn đang định mua vào?

5. Dựa vào thông tin xung quanh công ty.

– Thông tin về nhận được hợp đồng này hay trượt hợp đồng kia?

– Thông tin về hợp tác hoặc hủy bỏ hợp tác với các đối tác.

– Thông tin thay đổi nhân sự cấp cao.

– Thông tin về mở rộng/ thu hẹp lĩnh vực kinh doanh.

– Thông tin về tăng hoặc giảm tài sản cố định.

– Thông tin mở rộng/thu hẹp các chi nhánh.

– Thông tin về việc chia cổ tức.

Có một số chú ý khi chúng ta đọc hoặc phân tích những thông tin trên: 

+ Thông thường thông tin đến được với đại chúng, đã có một độ trễ nhất định. Tức là trước khi đến với đại chúng thì những thông tin này đã được các cổ đông lớn và người trong ban điều hành công ty đã biết trước.

+ Khi đọc thông tin đó thì không nên đọc 1 chiều. Mà hãy tìm lại những thông tin tương tự trong quá khứ, hoặc ở trong các công ty niêm yết cùng ngành.

6. Dựa vào lịch sử giá và giao dịch. 

Dựa vào lịch sử biến động giá (biến động lúc mở cửa so với lúc đóng cửa trong ngày, biến động lúc đóng cửa ngày hôm trước so với đóng cửa ngày hôm sau, biến động đang ở đang ở mức đáy hay mức đỉnh của tháng, của quý và của năm) và dựa lịch sử thay đổi khối lượng số cổ phiếu được giao dịch cũng như được đặt lệnh, để người ta dự đoán ra sự biến động trong tương lai.

Từ đây rất nhiều lý thuyết (phương pháp để dự đoán) được ra đời, người ta cố gắng thống kê để khoa học hóa, hàm số hóa và biểu đồ hóa những lịch sử đó để dự đoán giá cổ phiếu cho tương lai.  Qua một số phương pháp: RSI, MACD, Oscillator…

Trên đây là một số nội dung iCheck thu thập được, nhằm giúp cho doanh nghiệp hiểu hơn công dụng của từng loại mẫu biểu báo cáo tài chính, phục vụ cho việc đọc báo cáo một cách thuận lợi hơn

Mọi thắc mắc của quý khách hàng xin vui lòng liên hệ với iCheck qua số hotline: 090-219-5488 để được hỗ trợ tư vấn.

Nguồn: Kiến thức kinh tế