Ứng dụng công nghệ chống giả Blockchain

Hàng giả, hàng nhái không còn là vấn đề mới, nhưng mức độ tinh vi và quy mô ngày càng lan rộng đang đặt ra thách thức lớn cho doanh nghiệp và cơ quan quản lý.

Không chỉ gây tổn thất kinh tế nghiêm trọng, hàng giả còn làm xói mòn lòng tin của người tiêu dùng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ về an toàn, sức khỏe. Do đó, nhiều doanh nghiệp đã áp dụng các loại tem chống hàng giả như một giải pháp chủ động để nhận diện và bảo vệ sản phẩm khỏi sự xâm nhập của hàng nhái.

Trước thực tế đó, công nghệ chống giả Blockchain được đánh giá là một trong những giải pháp tiềm năng và hiệu quả nhất trong việc ngăn chặn và truy vết hàng giả từ gốc đến ngọn.

Trong bài viết này, iCheck sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về cách công nghệ Blockchain được ứng dụng để chống hàng giả, cũng như những lợi ích thiết thực mà nó mang lại cho doanh nghiệp và người tiêu dùng trong thời đại số.

1. Tổng quan về công nghệ chống giả Blockchain

Blockchain là gì?

Blockchain là một cơ sở dữ liệu phân tán, trong đó thông tin được ghi lại dưới dạng các khối (block) và liên kết với nhau thành một chuỗi liền mạch theo thứ tự thời gian. Mỗi khi có cập nhật mới, dữ liệu sẽ được thêm vào khối tiếp theo và không thể sửa đổi hay xóa bỏ, giúp đảm bảo tính minh bạch, toàn vẹn và bảo mật cao.

Công nghệ Blockchain hoạt động như một sổ cái số hóa, lưu trữ toàn bộ hành trình của sản phẩm – từ khâu sản xuất, đóng gói, vận chuyển cho đến khi đến tay người tiêu dùng. Mỗi sản phẩm được gắn một mã định danh duy nhất, giúp truy xuất nguồn gốc rõ ràng, nhanh chóng và không thể làm giả.

Công nghệ Blockchain hoạt động như một sổ cái số hóa, lưu trữ toàn bộ hành trình của sản phẩm – từ khâu sản xuất, đóng gói, vận chuyển cho đến khi đến tay người tiêu dùng. Mỗi sản phẩm được gắn một mã định danh duy nhất, thường tích hợp trong tem chống hàng giả, giúp truy xuất nguồn gốc rõ ràng, nhanh chóng và không thể làm giả.

Ứng dụng của Blockchain trong chống hàng giả

Mỗi sản phẩm khi được đưa vào hệ thống sẽ được gán một mã định danh duy nhất (Unique ID), thường dưới dạng mã QR, NFC hoặc RFID. Mã này được ghi nhận và lưu trữ trên chuỗi khối (blockchain), cùng với các thông tin quan trọng như:

• Nơi và thời gian sản xuất
• Đơn vị đóng gói và vận chuyển
• Điểm phân phối và thời gian giao hàng
• Trạng thái xác thực tại từng điểm chạm trong chuỗi cung ứng

2. Các giải pháp chống giả bằng Blockchain nổi bật

Trong bối cảnh hàng giả ngày càng tinh vi, nhiều giải pháp công nghệ ứng dụng Blockchain đã được phát triển nhằm giúp doanh nghiệp và người tiêu dùng dễ dàng xác thực nguồn gốc sản phẩm. Dưới đây là hai giải pháp tiêu biểu hiện đang được triển khai tại Việt Nam:

Deep Signature – Công nghệ của Việt Nam

Deep Signature là một trong những giải pháp chống giả nổi bật do PGS.TS. Nguyễn Đình Quân và cộng sự phát triển tại Trường Đại học Bách Khoa TP.HCM (1).

Công nghệ này kết hợp giữa Blockchain và trí tuệ nhân tạo (AI) để tạo ra một “chữ ký số” (ID số) độc nhất cho từng sản phẩm. Mỗi ID được mã hóa và lưu trữ trên Blockchain, đảm bảo không thể chỉnh sửa hay làm giả, từ đó giúp xác thực nguồn gốc sản phẩm một cách chính xác và minh bạch.

Người dùng chỉ cần quét mã trên tem để biết được: sản phẩm từ đâu, ai sản xuất, khi nào, qua những khâu nào trước khi đến tay họ.

Tem chống giả Blockchain

Đây là loại tem tích hợp mã QR được liên kết trực tiếp với nền tảng Blockchain. Tem được dán trên bao bì sản phẩm, cho phép người tiêu dùng chỉ cần quét mã QR bằng smartphone là có thể kiểm tra các thông tin liên quan đến sản phẩm.

Ưu điểm nổi bật:

• Dễ sử dụng: Chỉ cần điện thoại có camera và kết nối internet.
• Minh bạch: Tất cả dữ liệu đều rõ ràng, không thể chỉnh sửa.
• Chống sao chép: Mỗi mã chỉ sử dụng được một lần, ngăn chặn việc làm giả tem hoặc tái sử dụng mã cũ.

Tìm hiểu thêm: Tem QR Code chống giả

3. Lợi ích khi áp dụng công nghệ chống giả Blockchain

Việc ứng dụng công nghệ Blockchain trong xác thực nguồn gốc sản phẩm không chỉ là bước tiến trong công tác chống hàng giả mà còn mang lại nhiều giá trị thiết thực cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Trong nhiều trường hợp, các doanh nghiệp có thể kết hợp Blockchain với công nghệ chống giả RFID để tăng cường khả năng truy xuất và bảo vệ sản phẩm toàn diện hơn.

Đối với doanh nghiệp

• Bảo vệ thương hiệu và uy tín: Khi sản phẩm được xác thực rõ ràng về nguồn gốc, doanh nghiệp khẳng định được sự minh bạch và chính hãng, từ đó củng cố vị thế trên thị trường.
• Giảm thiểu thiệt hại kinh tế do hàng giả: Nhờ việc xác thực từng sản phẩm một cách chính xác, Blockchain giúp ngăn chặn tình trạng trà trộn hàng nhái trong hệ thống phân phối, giảm tổn thất doanh thu và chi phí pháp lý.
• Tăng cường niềm tin từ khách hàng: Người tiêu dùng ngày càng ưu tiên các thương hiệu minh bạch, có khả năng truy xuất nguồn gốc. Blockchain giúp doanh nghiệp xây dựng lòng tin bền vững với khách hàng, từ đó thúc đẩy doanh số.

Đối với người tiêu dùng

• Dễ dàng xác minh nguồn gốc: Thông qua việc quét mã QR hoặc mã định danh trên tem chống giả Blockchain, người tiêu dùng có thể truy cập thông tin như nơi sản xuất, ngày đóng gói, đơn vị phân phối,… một cách rõ ràng và tức thì.
• Bảo vệ quyền lợi và sức khỏe: Việc đảm bảo sản phẩm chính hãng giúp người tiêu dùng tránh rủi ro khi mua phải hàng kém chất lượng, đặc biệt là trong các ngành như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng và dược phẩm.

4. Thách thức và hạn chế khi triển khai công nghệ Blockchain

Mặc dù Blockchain mang lại nhiều lợi ích nổi bật trong việc xác thực và bảo vệ sản phẩm, quá trình triển khai công nghệ này vẫn tồn tại những thách thức nhất định. Doanh nghiệp cần hiểu rõ để chuẩn bị nguồn lực phù hợp và lộ trình triển khai hiệu quả.

Chi phí đầu tư ban đầu

Việc ứng dụng Blockchain không chỉ đơn giản là dán mã lên sản phẩm. Doanh nghiệp cần đầu tư một hệ thống đồng bộ bao gồm:

• Phần cứng: Máy chủ, thiết bị đọc mã, hệ thống bảo mật dữ liệu.
• Phần mềm: Nền tảng quản lý Blockchain, hệ thống quản trị sản phẩm và giao diện kết nối người tiêu dùng.
• Đào tạo nhân sự: Cần có đội ngũ hiểu rõ cách vận hành hệ thống, cập nhật dữ liệu đúng chuẩn và hỗ trợ khách hàng khi cần.

Chi phí ban đầu có thể là rào cản với các doanh nghiệp vừa và nhỏ nếu chưa có chiến lược dài hạn rõ ràng. Tuy nhiên, đây là khoản đầu tư mang tính lâu dài để bảo vệ thương hiệu và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Yêu cầu về hạ tầng kỹ thuật

Để triển khai công nghệ Blockchain hiệu quả, doanh nghiệp cần có:

• Hạ tầng công nghệ thông tin ổn định, đảm bảo hệ thống hoạt động liên tục và bảo mật dữ liệu chặt chẽ.
• Khả năng tích hợp với hệ thống hiện có, ví dụ như phần mềm quản lý kho, hệ thống bán hàng, hay CRM. Việc tích hợp không đồng bộ có thể gây gián đoạn hoặc tăng chi phí vận hành.
• Đội ngũ kỹ thuật hỗ trợ lâu dài, nhất là khi có cập nhật công nghệ hoặc phát sinh sự cố.

Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải có kế hoạch đầu tư công nghệ bài bản, không chỉ ở giai đoạn khởi đầu mà cả về lâu dài.

Nhận thức của người tiêu dùng

Một trong những rào cản lớn khi triển khai Blockchain trong chống hàng giả là mức độ nhận thức và chấp nhận của người tiêu dùng. Nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về công nghệ này hoặc chưa có thói quen quét mã để kiểm tra nguồn gốc sản phẩm.

Để khắc phục, doanh nghiệp cần:

• Xây dựng chiến lược truyền thông rõ ràng, giải thích lợi ích của việc quét mã và xác thực sản phẩm.
• Tăng cường trải nghiệm người dùng đơn giản – dễ tiếp cận, ví dụ như dùng mã QR thân thiện, tích hợp với Zalo, trình duyệt hoặc ứng dụng quen thuộc.
• Phối hợp với các kênh phân phối, cửa hàng để hướng dẫn trực tiếp người tiêu dùng tại điểm bán.

5. Hướng dẫn doanh nghiệp triển khai công nghệ chống giả Blockchain

Việc ứng dụng Blockchain trong xác thực sản phẩm là bước tiến quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực bảo vệ thương hiệu và xây dựng lòng tin với khách hàng. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, doanh nghiệp cần có lộ trình bài bản và lựa chọn đối tác phù hợp.

Các bước triển khai cơ bản

Quy trình triển khai công nghệ chống giả Blockchain thường trải qua 4 bước cơ bản sau:

Bước 1: Tư vấn, đánh giá nhu cầu và khả năng nội bộ

• Doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu chống giả, quy mô sản phẩm cần áp dụng, ngân sách đầu tư, và mức độ sẵn sàng của hạ tầng công nghệ hiện có.

Bước 2: Lựa chọn đối tác cung cấp giải pháp uy tín

• Tìm kiếm và đánh giá các đơn vị có kinh nghiệm triển khai giải pháp Blockchain trong lĩnh vực tương tự, đồng thời xem xét tính linh hoạt và hỗ trợ dài hạn của họ.

Bước 3: Thiết kế và tích hợp hệ thống

• Phối hợp với đơn vị cung cấp để xây dựng giải pháp phù hợp, đồng thời tích hợp với các hệ thống nội bộ như ERP, DMS, hoặc CRM để đồng bộ dữ liệu sản xuất và phân phối.

Bước 4: Đào tạo nhân viên và triển khai thực tế

• Tổ chức đào tạo cho các bộ phận liên quan về cách sử dụng hệ thống, kiểm tra dữ liệu và hỗ trợ khách hàng. Sau đó tiến hành triển khai thí điểm, kiểm thử và mở rộng quy mô.

Tiêu chí lựa chọn đối tác

Để triển khai thành công, việc chọn đúng đơn vị đồng hành là yếu tố then chốt. Dưới đây là những tiêu chí doanh nghiệp nên cân nhắc:

6. Tương lai của Blockchain trong chống hàng giả

Xu hướng thế giới

Trên thế giới, công nghệ Blockchain đang được nhiều quốc gia lớn như Mỹ, Trung Quốc và các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) ứng dụng mạnh mẽ vào lĩnh vực truy xuất nguồn gốc và chống hàng giả. Blockchain cho phép lưu trữ thông tin minh bạch, không thể thay đổi, giúp kiểm soát chặt chẽ hành trình của sản phẩm từ nơi sản xuất đến tay người tiêu dùng.​

• Walmart tại Mỹ đã hợp tác với IBM để triển khai nền tảng truy xuất nguồn gốc thực phẩm bằng Blockchain, giúp rút ngắn thời gian kiểm tra nguồn gốc sản phẩm từ 7 ngày xuống chỉ còn 2,2 giây. ​(2)
• Alibaba: Áp dụng Blockchain để theo dõi hàng hóa xuất nhập khẩu và bảo vệ thương hiệu khỏi hàng giả khi bán hàng quốc tế. (3)

Những ví dụ này cho thấy Blockchain không còn là công nghệ thử nghiệm, mà đã trở thành công cụ thiết yếu trong chuỗi cung ứng hiện đại.

Tìm hiểu thêm: Xu hướng phát triển tem chống hàng giả trong thời đại số

Tiềm năng phát triển tại Việt Nam

Tại Việt Nam, tiềm năng ứng dụng Blockchain trong chống hàng giả và truy xuất nguồn gốc đang dần được khai thác. Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về ứng dụng và phát triển công nghệ Blockchain đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, nhằm thúc đẩy nghiên cứu, triển khai và ứng dụng công nghệ này trong nhiều lĩnh vực. ​(4)

Ngoài ra, nhiều startup công nghệ Việt Nam đã tiên phong tham gia lĩnh vực này. TE-FOOD là một dự án khởi nghiệp đã triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm dựa trên Blockchain, phục vụ cho việc theo dõi hàng triệu sản phẩm thực phẩm mỗi ngày.

Deep Signature cũng đã phát triển giải pháp chống hàng giả bằng công nghệ Blockchain, cho phép mã hóa và xác thực mã ID sản phẩm, giúp người tiêu dùng kiểm tra tính chính hãng của sản phẩm một cách dễ dàng.

7. Câu hỏi thường gặp về công nghệ chống giả Blockchain

Blockchain có đảm bảo 100% chống giả không?

• Không. Blockchain giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ làm giả nhờ dữ liệu không thể chỉnh sửa, nhưng vẫn cần kết hợp với giải pháp kiểm soát vật lý và quy trình vận hành chặt chẽ để đạt hiệu quả toàn diện.

Chi phí triển khai công nghệ chống giả Blockchain có cao không?

• Có. Chi phí ban đầu thường cao do cần đầu tư hạ tầng và tích hợp hệ thống, nhưng sẽ giảm dần theo quy mô và tiết kiệm chi phí lâu dài nhờ ngăn chặn tổn thất do hàng giả.

Người tiêu dùng không rành công nghệ có sử dụng được không?

• Có. Người tiêu dùng chỉ cần dùng điện thoại có camera để quét mã QR – thao tác đơn giản, không cần kiến thức kỹ thuật.

Sự khác biệt giữa Blockchain và tem QR thông thường là gì?

• Mã QR thông thường có thể bị sao chép hoặc tái sử dụng, dẫn đến nguy cơ làm giả. Trong khi đó, tem QR Code chống giả kết nối với Blockchain sẽ được gắn với một mã định danh duy nhất, không thể chỉnh sửa hay trùng lặp, giúp xác thực sản phẩm chính hãng một cách an toàn và minh bạch.

Trong bối cảnh hàng giả ngày càng tinh vi, công nghệ chống giả Blockchain đang trở thành lựa chọn hàng đầu giúp doanh nghiệp bảo vệ thương hiệu, minh bạch hóa chuỗi cung ứng và nâng cao niềm tin từ người tiêu dùng.

Không chỉ là giải pháp công nghệ hiện đại, Blockchain còn mở ra hướng đi bền vững cho các doanh nghiệp trong hành trình chuyển đổi số và chống giả hiệu quả. Đây chính là bước tiến quan trọng để xây dựng thị trường minh bạch, công bằng và an toàn hơn.