Hàng giả là gì? Quy định xử phạt & Biện pháp phòng tránh

Hàng giả là gì? Vì sao Dù đã có nhiều biện pháp kiểm soát, nạn hàng giả, hàng nhái vẫn tràn lan trên thị trường? Những sản phẩm kém chất lượng này không chỉ khiến người tiêu dùng chịu thiệt hại mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến các doanh nghiệp uy tín.

Trong bài viết này, iCheck sẽ giúp bạn hiểu rõ hàng giả là gì, quy định mức xử phạt đối với hành vi vi phạm, đồng thời chia sẻ các biện pháp phòng tránh hiệu quả để bảo vệ quyền lợi của mình khi mua sắm.

1. Hàng giả là gì?

Hàng giả là sản phẩm, hàng hóa được làm giả, làm nhái, mô phỏng hoặc giả mạo về bản chất, nguồn gốc xuất xứ nhằm đánh lừa người tiêu dùng. Theo Điều 8, Nghị định 98/2020/NĐ-CP của Chính phủ Việt Nam, hàng giả bao gồm:

• Hàng hóa không có giá trị sử dụng, công dụng nhưng được làm giống thật.
• Hàng hóa có giá trị sử dụng, công dụng nhưng bị giả mạo về nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý.
• Hàng hóa vi phạm quyền sở hữu trí tuệ hoặc sao chép thiết kế, mẫu mã.

Trên phạm vi quốc tế, theo Công ước Paris về Bảo hộ sở hữu công nghiệp (1883) và các quy định của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), hàng giả là sản phẩm vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, bao gồm cả nhãn hiệu, bằng sáng chế và bản quyền.

Việc xác định hàng giả không chỉ dựa trên hình thức bên ngoài mà còn phụ thuộc vào yếu tố pháp lý và quy chuẩn chất lượng của từng quốc gia.

2. Phân biệt hàng giả và hàng nhái

Hàng giả và hàng nhái đều là những sản phẩm vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng và ảnh hưởng đến uy tín của các thương hiệu chính hãng. Tuy nhiên, hai khái niệm này có những đặc điểm và mức độ vi phạm khác nhau. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giúp bạn hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa hàng giả và hàng nhái:

Tiêu chí	Hàng Giả	Hàng Nhái
Bản chất	Sao chép hoàn toàn, giả mạo thương hiệu, tem mác, bao bì để đánh lừa người tiêu dùng.	Bắt chước thiết kế, phong cách nhưng không sao chép logo hoặc nhãn hiệu chính thức.
Mục đích	Lừa đảo người tiêu dùng, tạo cảm giác như hàng chính hãng.	Hấp dẫn người tiêu dùng với giá rẻ, nhưng không vi phạm trực tiếp quyền sở hữu trí tuệ.
Chất lượng	Thường kém chất lượng, không đảm bảo an toàn, có thể gây hại cho sức khỏe.	Chất lượng có thể tốt hơn hàng giả nhưng không đạt tiêu chuẩn của hàng chính hãng.
Pháp lý	Vi phạm nghiêm trọng quyền sở hữu trí tuệ và bị xử lý hình sự hoặc hành chính theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP.	Thường chỉ vi phạm kiểu dáng công nghiệp hoặc đạo nhái thiết kế, xử lý nhẹ hơn.
Ví dụ	Đồng hồ Rolex giả, túi xách Louis Vuitton giả.	Túi xách kiểu dáng giống Gucci nhưng không có logo chính thức.

3. Tác hại của hàng giả

Hàng giả không chỉ là vấn đề của một cá nhân hay doanh nghiệp, mà là “mối họa ngầm” ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế. Hãy cùng iCheck khám phá xem những hệ lụy nghiêm trọng mà nó gây ra ngay sau đây.

Đối với người tiêu dùng

• Mua hàng kém chất lượng: Bỏ tiền thật để nhận về sản phẩm dỏm, không đảm bảo công dụng và độ bền.
• Nguy cơ sức khỏe và an toàn: Đặc biệt nguy hiểm với thực phẩm, mỹ phẩm và dược phẩm, gây hại trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng.
• Mất niềm tin vào thương hiệu và thị trường: Khi hàng giả tràn lan, người tiêu dùng dần mất lòng tin vào sản phẩm chính hãng và hệ thống kinh doanh.

Đối với doanh nghiệp

• Giảm doanh thu và lợi nhuận: Cạnh tranh không lành mạnh khiến doanh nghiệp chân chính khó duy trì hoạt động.
• Mất uy tín và danh tiếng: Thương hiệu bị ảnh hưởng khi khách hàng mua nhầm hàng giả và cho rằng đó là hàng chính hãng.
• Tốn kém chi phí pháp lý: Phải đầu tư lớn vào việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và theo đuổi các vụ kiện tụng.

Đối với nền kinh tế

• Thất thu thuế: Hoạt động kinh doanh bất hợp pháp làm giảm nguồn thu thuế của nhà nước.
• Cản trở đổi mới sáng tạo: Doanh nghiệp không dám đầu tư vào công nghệ và phát triển sản phẩm mới vì sợ bị làm giả.
• Làm xấu môi trường đầu tư: Mất lòng tin của các nhà đầu tư nước ngoài, ảnh hưởng đến tốc độ phát triển kinh tế.

4. Cách nhận biết hàng giả

Dưới đây, là một số cách nhận biết hàng giả cần biết: 

Kiểm tra bao bì và nhãn mác

• Bao bì thường là “bộ mặt” của sản phẩm chính hãng. Nếu phát hiện chất liệu in ấn mờ nhạt, màu sắc không sắc nét, hoặc thông tin sản phẩm thiếu sót, hãy cẩn trọng.
• Tem chống giả và mã QR là công cụ xác thực hữu hiệu. Nếu tem bị bong tróc, mã QR không quét được hoặc dẫn đến trang web không chính thống, rất có thể đó là hàng giả.

So sánh giá cả

• Mức giá chênh lệch quá lớn so với sản phẩm chính hãng là một dấu hiệu cảnh báo rõ ràng. Đừng vội ham rẻ, vì đó có thể là cái bẫy khiến mất tiền oan.

Đánh giá chất lượng sản phẩm

• Hàng thật thường có chất liệu tốt, đường may tinh xảo, logo sắc nét. Ngược lại, hàng giả dễ lộ ra chất liệu thô kệch, logo sai chính tả hoặc mờ nhạt. Hãy cảm nhận bằng tay và mắt để phát hiện sự khác biệt.

Xác minh nơi bán

• Chỉ nên mua hàng từ các nhà phân phối chính thức, đại lý ủy quyền hoặc các sàn thương mại điện tử uy tín. Tránh các trang bán hàng không rõ nguồn gốc hoặc thiếu thông tin minh bạch.

5. Quy định pháp luật về hàng giả

Xử phạt với hành vi sản xuất hàng hóa

Theo quy định tại Nghị định 98/2020/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 17/2022/NĐ-CP và Nghị định 96/2023/NĐ-CP), mức xử phạt hành vi sản xuất hàng giả được quy định như sau:

Mức phạt tiền theo giá trị hàng giả hoặc lợi nhuận bất hợp pháp

• Từ 2 – 5 triệu đồng: Giá trị hàng thật dưới 3 triệu đồng hoặc thu lợi dưới 5 triệu đồng.
• Từ 5 – 8 triệu đồng: Giá trị từ 3 triệu đến dưới 5 triệu đồng hoặc thu lợi từ 5 đến dưới 10 triệu đồng.
• Từ 8 – 15 triệu đồng: Giá trị từ 5 triệu đến dưới 10 triệu đồng hoặc thu lợi từ 10 đến dưới 20 triệu đồng.
• Từ 15 – 25 triệu đồng: Giá trị từ 10 triệu đến dưới 20 triệu đồng hoặc thu lợi từ 20 đến dưới 30 triệu đồng.
• Từ 25 – 40 triệu đồng: Giá trị từ 20 triệu đến dưới 30 triệu đồng hoặc thu lợi từ 30 đến dưới 50 triệu đồng.
• Từ 40 – 50 triệu đồng: Giá trị từ 30 triệu đồng trở lên hoặc thu lợi từ 50 triệu đồng trở lên.

Trường hợp hàng giả là các mặt hàng đặc biệt (thực phẩm, thuốc, mỹ phẩm, phân bón, thuốc thú y, thiết bị y tế,…), mức phạt sẽ gấp đôi.

Hình thức xử phạt bổ sung

• Tịch thu tang vật, công cụ sản xuất.
• Tước giấy phép kinh doanh từ 3 – 6 tháng.

Biện pháp khắc phục hậu quả

• Buộc loại bỏ yếu tố vi phạm hoặc tiêu hủy hàng giả.
• Buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp.

Lưu ý: Mức phạt áp dụng cho cá nhân vi phạm. Nếu tổ chức vi phạm, mức phạt sẽ gấp đôi.

Xử phạt với hành vi kinh doanh hàng hóa

Theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP và Nghị định 17/2022/NĐ-CP, mức xử phạt như sau:

Mức phạt tiền theo giá trị hàng giả hoặc lợi nhuận bất hợp pháp

• Từ 1 – 3 triệu đồng: Giá trị hàng thật dưới 3 triệu đồng hoặc thu lợi dưới 5 triệu đồng.
• Từ 3 – 5 triệu đồng: Giá trị từ 3 đến dưới 5 triệu đồng hoặc thu lợi từ 5 đến dưới 10 triệu đồng.
• Từ 5 – 10 triệu đồng: Giá trị từ 5 đến dưới 10 triệu đồng hoặc thu lợi từ 10 đến dưới 20 triệu đồng.
• Từ 10 – 20 triệu đồng: Giá trị từ 10 đến dưới 20 triệu đồng hoặc thu lợi từ 20 đến dưới 30 triệu đồng.
• Từ 20 – 30 triệu đồng: Giá trị từ 20 đến dưới 30 triệu đồng hoặc thu lợi từ 30 đến dưới 50 triệu đồng.
• Từ 30 – 50 triệu đồng: Giá trị từ 30 triệu đồng trở lên hoặc thu lợi từ 50 triệu đồng trở lên.

Phạt gấp đôi trong trường hợp hàng giả là thực phẩm, thuốc, mỹ phẩm, thiết bị y tế, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật,…

Hình thức xử phạt bổ sung

• Tịch thu tang vật, công cụ vi phạm.
• Tước giấy phép kinh doanh từ 1 – 3 tháng.

Biện pháp khắc phục hậu quả

• Buộc loại bỏ yếu tố vi phạm hoặc tiêu hủy hàng giả.
• Buộc nộp lại lợi nhuận bất hợp pháp.
• Đối với hàng nhập khẩu, buộc tái xuất hoặc đưa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Lưu ý: Mức phạt trên áp dụng cho cá nhân. Tổ chức vi phạm sẽ bị phạt gấp đôi.

6. Biện pháp phòng tránh và xử lý khi mua phải hàng giả

Sau đây là một số biện pháp phòng tránh cũng như cách xử lý khi phát hiện mua phải hàng giả.

Phòng tránh hàng giả

• Chọn đúng nơi mua sắm: Ưu tiên mua hàng tại các cửa hàng chính hãng, đại lý ủy quyền hoặc website chính thức.
• Kiểm tra dấu hiệu xác thực: Quan sát kỹ tem chống hàng giả, quét mã vạch, và yêu cầu hóa đơn rõ ràng.
• Đọc đánh giá từ người tiêu dùng: Kinh nghiệm từ những người đã mua hàng trước đó sẽ giúp bạn tránh được những “cái bẫy” tinh vi.

Xử lý khi phát hiện hàng giả

• Giữ lại toàn bộ chứng từ: Hóa đơn, phiếu bảo hành và thông tin chi tiết về sản phẩm là bằng chứng quan trọng.
• Liên hệ với nhà sản xuất hoặc nhà phân phối chính thức: Họ sẽ hỗ trợ xác minh và hướng dẫn cách xử lý.
• Báo cáo lên Cục Quản lý Thị trường hoặc cơ quan bảo vệ người tiêu dùng: Để ngăn chặn hành vi vi phạm và bảo vệ quyền lợi cho cộng đồng.

Hàng giả là mối nguy hại không chỉ đối với người tiêu dùng mà còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của doanh nghiệp và sự phát triển kinh tế. Việc nắm rõ khái niệm, quy định pháp lý và các biện pháp phòng tránh là bước quan trọng để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình.

Với sự hỗ trợ từ các công cụ hiện đại như iCheck Scan – ứng dụng quét mã vạch, mã QR để xác thực nguồn gốc sản phẩm – người tiêu dùng hoàn toàn có thể tự tin mua sắm và phòng tránh hàng giả một cách hiệu quả. Hãy cùng iCheck chung tay đẩy lùi hàng giả, hướng tới một thị trường minh bạch và an toàn.