Truy xuất nguồn gốc sản phẩm là gì: Khái niệm, lợi ích

Truy xuất nguồn gốc sản phẩm được coi là chìa khóa mở cánh cửa niềm tin của người tiêu dùng. Những thông tin quan trọng mà khách hàng muốn tìm hiểu về sản phẩm đều được bao hàm trong khái niệm “truy xuất nguồn gốc thực phẩm”. Vậy truy xuất nguồn gốc là gì? Lý do vì sao phải thực hiện truy xuất nguồn gốc? Lợi ích truy xuất nguồn mang lại là gì? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ được vai trò và tầm quan trọng của truy xuất nguồn gốc đối với doanh nghiệp và người tiêu dùng.

1. Truy xuất nguồn gốc sản phẩm là gì? 

Truy xuất nguồn gốc trong tiếng anh được gọi là “Food traceability” là khả năng theo dõi và nhận diện một đơn vị sản phẩm qua từng công đoạn của quá trình sản xuất, chế biến và phân phối. 

Mục đích của truy xuất nguồn gốc sản phẩm là đảm bảo tính an toàn, chất lượng và độ tin cậy của sản phẩm cũng như giúp người tiêu dùng tìm hiểu rõ về sản phẩm đảm bảo hàng chính hãng cho sản phẩm họ đã mua. 

2. 3 phương pháp truy xuất nguồn gốc hàng hóa

Phương pháp truy xuất nguồn gốc hàng hóa đã có những bước tiến vượt bậc từ thủ công đến ứng dụng các công nghệ hiện đại. Mỗi phương pháp đều mang ưu và nhược điểm khác nhau.

Phương pháp thủ công

Việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm thủ công là phương pháp truyền thống dựa vào các bản ghi chép bằng tay, không đòi hỏi các hệ thống phức tạp hay công nghệ cao. Là phương pháp tạm thời, phù hợp với các doanh nghiệp quy mô nhỏ với số lượng sản phẩm ít. Bên cạnh đó, phương pháp này dễ gây nhầm lẫn, sai sót và thiếu chính xác  trong quá trình tìm kiếm và lưu trữ thông tin. 

Sử dụng công nghệ 

Ngoài truy xuất nguồn gốc sản phẩm bằng phương pháp thủ công, các doanh nghiệp có thể sử dụng công nghệ điện tử như QR code hoặc tin nhắn SMS để theo dõi, ghi lại các thông tin sản phẩm của doanh nghiệp, hỗ trợ tăng giá trị thương hiệu và ưu thế bán hàng trên thị trường. Việc áp dụng các công nghệ hiện đại, hệ thống tự động sẽ mang lại hiệu quả và độ chính xác cao hơn cho doanh nghiệp.  

Kết hợp phương pháp thủ công và sử dụng công nghệ

Sử dụng kết hợp cả 2 phương pháp thủ công và công nghệ trong truy xuất nguồn gốc hàng hóa mang lại nhiều lợi ích. Thông tin ban đầu có thể ghi chép thủ công tại điểm sản xuất và thu hoạch, định kỳ nhập vào hệ thống quản lý kỹ thuật số để đảm bảo cập nhật liên tục. Kiểm tra và so sánh dữ liệu thủ công với số hóa thường xuyên đảm bảo tính chính xác, đồng thời phương pháp thủ công có thể được sử dụng để xử lý và điều chỉnh thông tin khi cần thiết.

3. Công nghệ được sử dụng trong truy xuất nguồn gốc sản phẩm

Một số công nghệ được sử dụng rộng rãi để thực hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm hiện nay:

Công nghệ truy xuất nguồn gốc bằng mã vạch

Barcode – mã vạch được sử dụng để mã hóa thông tin cơ bản về sản phẩm bao gồm: mã sản phẩm, giá cả, nguồn gốc, thông tin về khối lượng kích thước… Các thông tin được hiển thị trực tiếp trên màn hình với tốc độ nhanh chóng khi barcode được quét dưới máy quét barcode hoặc thiết bị điện thoại.

Truy xuất nguồn gốc bằng mã vạch hiện đang là một trong những giải pháp hiệu quả và minh bạch. 

Phần mềm truy xuất nguồn gốc

Công nghệ truy xuất nguồn gốc mã QR

Dựa trên khả năng mã hóa hai chiều, mã QR Code có khả năng chứa lượng thông tin lớn mang lại tiện ích đang kể cho người tiêu dùng.Để đọc mã QR Code được in trên sản phẩm, người tiêu dùng chỉ cần sử dụng ứng dụng quét mã QR trên điện thoại di động. Sau khi quét mã các thông tin liên quan đến sản phẩm như nguồn gốc, thông tin cơ bản, thành phần, hướng dẫn sử dụng, các đánh giá từ người tiêu dùng khác được cung cấp đầy đủ và chi tiết.

Công nghệ truy xuất nguồn gốc RFID 

RFID là công nghệ nhận dạng qua tần số vô tuyến,  sử dụng tín hiệu radio để truyền thông tin giữa thiết bị và máy tính, có thể được gắn vào sản phẩm hoặc trên bao bì để theo dõi và truy xuất thông tin nguồn gốc. Một thiết bị RFID tag chứa một mã số nhất định và không trùng lặp nhau.

Công nghệ truy xuất nguồn gốc Blockchain

Hệ thống phân tán và bảo mật, cho phép lưu trữ thông tin về nguồn gốc sản phẩm một cách an toàn và không thể sửa đổi. Dữ liệu được liên kết chặt chẽ với nhau nhờ việc mã hóa, các khối thông tin (bao gồm quy trình sản xuất ở các công đoạn được ghi lại)  hoạt động độc lập và có thể mở rộng theo thời gian.

Công nghệ truy xuất nguồn gốc IoT

IoT tạo môi trường sản xuất thông minh, tự động hóa và tối ưu hóa quy trình sản xuất bằng hệ thống mạng lưới các thiết bị và máy móc sản xuất thông qua cảm biến vi xử lý và kết nối mạng. Các thiết bị có khả năng thu thập dữ liệu, trao đổi thông tin và tương tác với nhau, cải thiện quá trình sản xuất, quản lý và giám sát từ xa. IoT giúp tối ưu hóa hiệu suất và tăng cường tính linh hoạt trong quy trình sản xuất.

4. Các ngành ứng dụng truy xuất nguồn gốc sản phẩm

Ngày nay, truy xuất nguồn gốc thực phẩm đã và đang đi sâu vào nhiều lĩnh vực trong đời sống. Một số ngành đang được doanh nghiệp áp dụng giải pháp truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Thực phẩm và đồ uống

Sự quan tâm của người tiêu dùng về an toàn thực phẩm là động lực chính thúc đẩy các doanh nghiệp tìm đến giải pháp truy xuất nguồn gốc trong lĩnh vực thực phẩm và đồ uống. Giải pháp truy xuất nguồn gốc giúp doanh nghiệp kịp thời khoanh vùng và xử lý rủi ro khi gặp sự cố và tránh tình trạng làm giả, làm nhái sản phẩm trên thị trường.

Dược phẩm

Trong dược phẩm, truy xuất nguồn gốc dược phẩm theo dõi sản phẩm một cách chi tiết từ công thức sản xuất đến sản phẩm cuối cùng và đóng gói. Điều này giúp kiểm soát được sản phẩm giả, đảm bảo chất lượng và an toàn của các sản phẩm có mặt trên thị trường. 

May mặc

Đối với lĩnh vực may mặc, truy xuất nguồn gốc hiện là một trong những quy định bắt buộc trước khi bước chân vào các thị trường xuất nhập khẩu đến các nước châu Âu.

Điện tử

Truy xuất nguồn gốc trong ngành điện tử đang dần trở nên vô cùng quan trọng đồng thời màn đến nhiều lợi ích. Bảo vệ thương hiệu bằng cách đảm bảo chất lượng sản phẩm và nguồn gốc xuất xứ, giúp doanh nghiệp truy vết lại quy trình sản xuất giảm thiểu chi phí thu hồi, phát hiện sớm và loại bỏ các lỗi về lắp nhầm, lắp sai trước khi chuyển sang công đoạn kế tiếp và đảm bảo doanh nghiệp luôn tuân thủ theo quy định. 

Nông nghiệp

Truy xuất nguồn gốc nông sản là giải pháp thúc đẩy tiêu thụ nông sản trên nền tảng số,tích hợp giá trị tạo sự thuận lợi cho người nông dân, người tiêu dùng và hợp tác xã. Mục tiêu truy xuất nguồn gốc nông sản đảm bảo an toàn sử dụng cho sức khỏe.

5. 6 Bước trong quy trình giải pháp truy xuất nguồn gốc hàng hóa

Tiến hành khảo sát

Tiến hành khảo sát, theo dõi từng quá trình, công đoạn để hình thành sản phẩm, đảm bảo thông tin cung cấp cho khách hàng chính xác nhất.

Thực hiện xây dựng quy trình truy xuất nguồn gốc sản phẩm

Sau khi khảo sát, quy trình thực hiện truy xuất nguồn gốc được xây dựng phù hợp với quy trình hoạt động và các quy chuẩn của doanh nghiệp. Đảm bảo khi truy xuất, người tiêu dùng biết được từng công đoạn, từng thời điểm của sản phẩm.

Lên biểu mẫu nhập thông tin

Đây là bước quan trọng nhất trong quy trình truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Biểu mẫu truy xuất nguồn gốc là khung dữ liệu mẫu với các thông tin được thiết kế dựa trên quy trình truy xuất nguồn gốc đã xây dựng. Doanh nghiệp thực hiện nhập liệu cho từng công đoạn theo thời gian thực của từng lô sản phẩm.

Thiết lập phần mềm

Nhà cung cấp thiết lập hệ thống phần mềm để quản lý thông tin truy xuất. Người tiêu dùng dễ dàng thực hiện cũng như thông tin được thể hiện đầy đủ khi khách hàng muốn truy xuất nguồn gốc sản phẩm. 

Hướng dẫn, đào tạo sử dụng hệ thống phần mềm truy xuất nguồn gốc

Cung cấp hướng dẫn, đào tạo để người tiêu dùng dễ dàng tiếp cận. Chỉ dẫn các doanh nghiệp hợp tác các quy chuẩn về nhập liệu thời gian thực cũng như cách quản lý phần mềm và nhận diện số lần truy cập của khách hàng. 

Triển khai sử dụng 

Áp dụng quy trình truy xuất nguồn gốc trong toàn bộ chuỗi cung ứng sản phẩm. Bao gồm việc thực hiện liên tục các bước từ khảo sát, nhập liệu, quản lý phần mềm đến hướng dẫn sử dụng, đảm bảo rằng mọi thông tin liên quan đến sản phẩm được ghi chép và có thể truy cập dễ dàng, minh bạch cho người tiêu dùng.

6. Lợi ích của giải pháp truy xuất nguồn gốc sản phẩm

Bên cạnh việc đem lại lợi ích cho doanh nghiệp, truy xuất nguồn gốc sản phẩm còn đảm bảo quyền lợi cho người tiêu dùng trước khi mua sản phẩm nào đó. 

Đối với doanh nghiệp

Đối với doanh nghiệp, truy xuất nguồn gốc mang đến nhiều lợi ích vô cùng quan trọng như: 

• Bảo vệ thương hiệu và nâng tầm doanh nghiệp.
• Kích thích hành vi mua hàng, tăng tính cạnh tranh 
• Tiết kiệm chi phí đầu tư vào hệ thống quản lý và kiểm soát sản phẩm. Tối ưu hóa tài nguyên và tăng hiệu suất hoạt động
• Bước đầu tiên để hội nhập sâu vào chuỗi giá trị chung, nền tảng để xuất khẩu hàng hóa đi quốc tế.
• Ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. 

Đối với người tiêu dùng

Truy xuất nguồn gốc hàng hóa cung cấp cho người tiêu dùng các thông tin của sản phẩm, căn cứ vào đó để hiểu rõ về sản phẩm, phân biệt nhanh chóng hàng thật, hàng giả cũng như tiết kiệm thời gian và công sức khi lựa chọn mua hàng. 

7. Các ví dụ thực tế về giải pháp truy xuất nguồn gốc

Trên thực tế, iCheck đã đồng hành và hợp tác cùng nhiều đối tác trong các lĩnh vực khác nhau để mang giải pháp truy xuất nguồn gốc đến gần hơn với doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Truy xuất nguồn gốc thực phẩm

Áp dụng truy xuất nguồn gốc vào sản phẩm quả vải huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang

Nhu cầu:

• Đưa sản phẩm quả vải chính vụ của huyện đến với người tiêu dùng, đảm bảo chất lượng hiệu quả.
• Xuất khẩu được ra một số thị trường mới đồng thời áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tiêu thụ và bán hàng

Mục tiêu:

• Ứng dụng truy xuất nguồn gốc và chuẩn hoá tem nhãn vào sản phẩm quả vải vụ 2021, đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường châu âu. 

Kết quả: 

• Lần đầu tiên quả vải tươi của Việt Nam được xuất khẩu sang thị trường châu âu 
• Sản phẩm đảm bảo tất cả các tiêu chuẩn xuất khẩu ra nước ngoài, từ bao kỳ, kiểm dịch, nhãn mác cho tới tem truy xuất nguồn gốc

Truy xuất nguồn gốc dược phẩm

Truy xuất nguồn gốc của các lô nguyên vật liệu trước khi được sản xuất và cho ra mắt thị trường của Công ty cổ phần TRAPHACO

Cách thức:

• iCheck xây dựng hệ thống truy xuất: truy xuất từ bước tìm con giống/cây trồng -> trồng trọt thành nguyên vật liệu đủ tiêu chuẩn -> được sử dụng để sản xuất thành thành phẩm ra thị trường với con tem truy xuất nguồn gốc.
• Xây dựng cổng thông tin chung về truy xuất nguồn gốc theo tiêu chuẩn truy xuất nguồn gốc Quốc gia dành cho Traphaco. 

• Tính năng: 

• Người tiêu dùng có thể tra cứu thông tin nguồn gốc dược liệu và quy trình chế biến dược liệu thông qua mã vạch và mã QR gắn trên sản phẩm.
• Doanh nghiệp chủ động cập nhật ghi chép và lưu trữ mọi hoạt động diễn ra trong chuỗi cung ứng.

Hiệu quả:

• Doanh nghiệp: Số hóa quy trình giúp Traphaco dễ dàng theo dõi và quản lý thông tin về tiến độ, chất lượng sản phẩm qua hệ thống Nhật ký điện tử. Tăng uy tín và niềm tin về sản phẩm của Traphaco cho người mua hàng, xây dựng hình ảnh nhãn hàng chân chính minh bạch. Được sử dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc theo tiêu chuẩn Quốc gia và GS1. Chứng minh năng lực sản xuất, xây dựng thương hiệu vùng miền.
• Khách hàng: Người dùng hoàn toàn có thể truy xuất nguồn gốc các sản phẩm thuốc Traphaco từ khâu vùng trồng tới khâu thu hoạch vận chuyển đến sản xuất, đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng về nguồn gốc và hệ thống quản lý rủi ro khi có phát sinh. 

Truy xuất nguồn gốc lĩnh vực sản xuất

Áp dụng cho một tổ hợp các hợp tác xã trên địa bàn một huyện: Trung tâm nông nghiệp huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang

• Nhu cầu 
• Quản lý việc chăm sóc và thu hoạch các sản phẩm trên địa bàn huyện 
• Kịp hợp hỗ trợ khó khăn về giống, vật tư cây trồng và phương pháp canh tác 
• Nâng cao được nhận diện thương hiệu, thúc đẩy việc kết nối bán hàng. 
• Mục tiêu 
• Ứng dụng chuyển đổi số vào hoạt động sản xuất nông nghiệp, giúp gia tăng vị thế và tính hiệu quả đầu ra cho người sản xuất
• Kết quả 
• Tất cả sản phẩm trọng điểm trên địa bàn Huyện đã được số hoá.
• Người dân bắt đầu thói quen thực hiện viết nhật ký và chuẩn hóa quy trình sản xuất của mình trong quá trình canh tác.
• Tất cả sản phẩm thành phẩm đều có mã truy xuất nguồn gốc và nhật ký sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và GlobalGAP 
• Sản phẩm đáp ứng đủ tiêu chuẩn vào thị trường chuỗi siêu thị và một số sản phẩm tiến tới xuất khẩu ra thị trường nước ngoài.

Hệ thống truy xuất nguồn gốc không chỉ giúp tăng cường niềm tin của khách hàng mà còn hỗ trợ doanh nghiệp trong việc quản lý và kiểm soát chất lượng sản phẩm hiệu quả hơn. Truy xuất nguồn gốc đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm, giúp người tiêu dùng yên tâm hơn về những sản phẩm họ sử dụng hàng ngày.